|
Wymagania kwalifikacyjne i egzaminacyjne
Ks. Ryszard Czekalski
Znowelizowana "Karta
Nauczyciela" wprowadziła nowy sposób
awansowania nauczycieli. Wszystkie
przepisy zamieszczone w Ustawie, jak również
kolejno wydane przepisy wykonawcze do
wspomnianej Ustawy, odnoszą się także
do katechetów pracujących we
wszystkich placówkach oświatowych.
Dlatego istnieje konieczność szczegółowego
zapoznania się z aktami prawnymi, umożliwiającymi
ubieganie się o określony stopień
awansu zawodowego. Ustalono i wprowadzono
cztery stopnie awansu zawodowego
nauczycieli: nauczyciel stażysta,
nauczyciel kontraktowy, nauczyciel
mianowany, nauczyciel dyplomowany
(1).Minister Edukacji Narodowej, do ogólnego
zapisu zamieszczonego w Ustawie
"Karta Nauczyciela", w dniu 3
sierpnia 2000 roku wydał rozporządzenie
wykonawcze w sprawie uzyskiwania stopni
awansu zawodowego przez nauczycieli (2).
Rozporządzenie określa: sposób
odbywania stażu, rodzaj dokumentacji załączonej
do wniosku nauczyciela o postępowanie
kwalifikacyjne lub egzaminacyjne, zakres
wymagań kwalifikacyjnych i
egzaminacyjnych dla uzyskania poszczególnych
stopni awansu zawodowego, z uwzględnieniem
zróżnicowania grup nauczycieli, oraz
tryb działania komisji kwalifikacyjnych
i egzaminacyjnych. Przyjmując kolejność
poszczególnych stopni, poniżej zostaną
uwzględnione najistotniejsze wymagania
kwalifikacyjne i egzaminacyjne stawiane
nauczycielom ubiegającym się o awans
zawodowy.
Nauczyciel stażysta.
Zgodnie
ze wspomnianym rozporządzeniem
nauczyciel stażysta ubiegający się o
awans na stopień nauczyciela
kontraktowego w okresie odbywania stażu
powinien przede wszystkim:
1) poznawać organizację, zadania i
zasady funkcjonowania szkoły, w tym
sposób prowadzenia obowiązującej w
szkole dokumentacji oraz przepisy dotyczące
zapewnienia bezpieczeństwa oraz
higienicznych warunków nauki i pracy,
2) uczestniczyć jako obserwator w zajęciach
prowadzonych przez opiekuna stażu lub
innych nauczycieli, w wymiarze co
najmniej dwóch zajęć w miesiącu, i
omówić z prowadzącym obserwowane zajęcia,
3) prowadzić zajęcia z uczniami w
obecności opiekuna stażu lub dyrektora
szkoły, w wymiarze co najmniej jednego
zajęcia w miesiącu,
4) uczestniczyć w wewnątrz-szkolnych
formach doskonalenia zawodowego
nauczycieli, z uwzględnieniem specyfiki
szkoły, w której odbywa staż.
Wymagania
kwalifikacyjne umożliwiające uzyskanie
awansu zawodowego na stopień
nauczyciela kontraktowego obejmują w
szczególności:
1) wykazanie umiejętności prowadzenia
zajęć w sposób zapewniający właściwą
realizację podstawowych zadań szkoły,
w której nauczyciel odbywa staż,
2) posiadanie wiedzy z zakresu problemów
środowiska uczniów, w stopniu umożliwiającym
współpracę z tym środowiskiem,
3) umiejętność omawiania własnych
lub obserwowanych zajęć,
4) znajomość organizacji i zasad
funkcjonowania szkoły, w której
nauczyciel odbywa staż.II.
Nauczyciel
kontraktowy
Nauczyciel kontraktowy ubiegający się
o awans na stopień nauczyciela
mianowanego w okresie odbywania stażu
powinien w szczególności:
1) uczestniczyć w pracach organów szkoły
związanych z realizacją zadań
edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych
lub innych wynikających ze statutu oraz
potrzeb szkoły,
2) samodzielnie lub przez udział w różnych
formach doskonalenia zawodowego pogłębiać
swoją wiedzę i umiejętności
zawodowe,
3) poznawać przepisy dotyczące systemu
oświaty, pomocy społecznej lub postępowania
w sprawach nieletnich, w zakresie
funkcjonowania szkoły, z uwzględnieniem
specyfiki szkoły, w której odbywa staż.
Wymagania
egzaminacyjne umożliwiające uzyskanie
awansu na stopień nauczyciela
mianowanego obejmują w szczególności:
1) umiejętność organizacji i
doskonalenia własnego warsztatu pracy,
analizowania i dokumentowania własnych
działań, a także oceniania skuteczności
i dokonywania stosownych korekt w tym
działaniu; wykazywanie umiejętności
samodzielnego opracowania indywidualnych
planów pracy z dzieckiem i prowadzenia
karty pobytu dziecka w szkole oraz
aktywnego działania w zespole do spraw
okresowej oceny sytuacji wychowanków,
2) umiejętność uwzględnienia w
swojej pracy problematyki środowiska
lokalnego oraz współczesnych problemów
społecznych i cywilizacyjnych,
3) uczestnictwo w realizacji zadań ogólnoszkolnych,
edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych
lub innych wynikających ze statutu oraz
specyfiki typu i rodzaju szkoły,
4) umiejętność wykorzystywania w
swojej pracy technologii komputerowej i
informacyjnej,
5) wiedzę z wybranych zagadnień
psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz
ogólnych problemów oświatowych,
pomocy społecznej lub postępowania w
sprawach nieletnich, w zakresie
specyfiki zadań realizowanych przez
nauczyciela,
6) znajomość przepisów dotyczących
sytemu oświaty, pomocy społecznej lub
postępowania w sprawach nieletnich, w
zakresie funkcjonowania szkoły, w której
nauczyciel odbywa staż, oraz umiejętność
posługiwania się tymi przepisami.
Nauczyciel mianowany
Nauczyciel mianowany ubiegający się o
awans na stopień nauczyciela
dyplomowanego w okresie odbywania stażu
powinien w szczególności:
1) podejmować działania mające na
celu doskonalenie warsztatu i metod
pracy,
2) uczestniczyć w realizacji zadań
wykraczających poza wykonywane obowiązki
służbowe,
3) uczestniczyć w różnych formach
doskonalenia, służących własnemu
rozwojowi oraz podniesieniu poziomu
pracy szkoły, w której nauczyciel jest
zatrudniony, z uwzględnieniem specyfiki
typu i rodzaju szkoły.
Wymagania
kwalifikacyjne umożliwiające uzyskanie
awansu na stopień nauczyciela
dyplomowanego obejmują w szczególności:
1) opracowywanie i wdrażanie przedsięwzięć
i programów na rzecz doskonalenia
swojej pracy i podwyższania jakości
pracy szkoły, w tym wykorzystywanie i
doskonalenie umiejętności stosowania
technologii komputerowej i
informacyjnej,
2) umiejętność dzielenia się wiedzą
i doświadczeniem z innymi pracownikami
szkoły,
3) realizację co najmniej czterech z
następujących zadań:
a) opracowanie i wdrażanie programu
dotyczącego działań edukacyjnych,
wychowawczych, opiekuńczych lub innych
związanych odpowiednio z oświatą,
pomocą społeczną lub postępowaniem w
sprawach nieletnich,
b) opracowanie co najmniej dwóch
publikacji, referatów lub innych
materiałów związanych z wykonywaną
pracą,
c) prowadzenie otwartych zajęć, w
szczególności dla nauczycieli stażystów
i nauczycieli kontraktowych, lub
podejmowanie działań związanych z
wewnątrz-szkolnym doskonaleniem
zawodowym,
d) aktywna i systematyczna współpraca
ze strukturami samorządowymi lub innymi
organizacjami działającymi na rzecz
edukacji, pomocy społecznej lub postępowania
w sprawach nieletnich,
e) wykonywanie zadań egzaminatora okręgowej
komisji egzaminacyjnej, eksperta komisji
kwalifikacyjnej lub egzaminacyjnej dla
nauczycieli ubiegających się o awans
zawodowy, rzeczoznawcy do spraw programów
nauczania, podręczników, środków
dydaktycznych, programów wychowania
przedszkolnego,
f) pełnienie funkcji doradcy
metodycznego, uzyskanie kwalifikacji
edukatora lub trenera terapeuty,
g) uzyskanie dodatkowych kwalifikacji
zawodowych umożliwiających poszerzenie
zakresu działań edukacyjnych,
wychowawczych, opiekuńczych lub innych
związanych z zadaniami szkoły,
h) wykonywanie samodzielnie lub we współpracy
z zespołem innych zadań na rzecz
edukacji, pomocy społecznej, postępowania
w sprawach nieletnich lub uzyskanie
znaczących osiągnięć w pracy
zawodowej.IV. Dokumentacja
Postępowanie kwalifikacyjne lub
egzaminacyjne jest możliwe wówczas,
gdy kandydat ubiegający się o kolejny
stopień awansu zawodowego jest w stanie
dołączyć pełną dokumentację, określoną
w Rozporządzeniu Ministra Edukacji
Narodowej (3).
Dokumentacja załączona
do wniosku o podjęcie postępowania
kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego
powinna obejmować:
1) dokumenty potwierdzające posiadane
kwalifikacje zawodowe lub poświadczone
kopie tych dokumentów,
2) zaświadczenie dyrektora szkoły o
wymiarze zatrudnienia /minimum pół
etatu/ oraz zajmowanym przez niego
stanowisku w okresie odbywania stażu,
3) w przypadku nauczyciela, który w
okresie stażu zmienił miejsce
zatrudnienia, oraz nauczyciela
zatrudnionego w kilku szkołach, w każdej
w wymiarze mniejszym niż połowa obowiązującego
wymiaru zajęć, łącznie w wymiarze co
najmniej połowy obowiązującego
wymiaru zajęć, należy załączyć zaświadczenie
ze wszystkich szkół, w których
nauczyciel był zatrudniony w okresie
stażu, o ile nie jest możliwe
udokumentowanie zatrudnienia świadectwami
pracy,
4) zatwierdzony Plan Rozwoju Zawodowego
oraz sprawozdanie z jego realizacji,
5) ocenę dorobku zawodowego za okres
stażu,
6) dokumentację potwierdzającą spełnienie
wymagań określonych w Rozporządzeniu
Ministra Edukacji Narodowej w § 3-5.
Wymagania te zostały omówione powyżej,
uwzględniając poszczególne stopnie
awansu zawodowego,
7) inną dokumentację świadczącą o
osiągnięciach zawodowych.
Dokumentacja
potwierdzająca spełnienie wymagań
kwalifikacyjnych może być
przedstawiona w różnej formie. W
Rozporządzeniu Ministra Edukacji
Narodowej jest mowa o następujących
formach dokumentacji (4):
1) materiały potwierdzające realizację
zadań określonych w Planie Rozwoju
Zawodowego w zależności od obszarów
działalności zawodowej, w szczególności
w postaci pisemnej, graficznej lub nagrań
audio-video,
2) zaświadczenia potwierdzające pełnienie
określonej funkcji, prowadzenie działań
lub wykonywanie zadań związanych ze
spełnieniem wymagań na określony
stopień awansu zawodowego,
3) świadectwa i zaświadczenia
potwierdzające udział w kształceniu
ustawicznym lub poświadczonych kopii
tych dokumentów,
4) w przypadku nauczyciela mianowanego
dodatkowo należy dołączyć:
- pisemne sprawozdanie nauczyciela z
realizacji przynajmniej czterech
wybranych zadań (patrz wyżej - punkt
III),
- opis i analiza co najmniej dwóch
przypadków rozpoznawania i rozwiązywania
problemów edukacyjnych, wychowawczych
lub innych, z uwzględnieniem specyfiki
typu i rodzaju szkoły, w której
nauczyciel jest zatrudniony,
- opis i analiza uczestnictwa w działaniach
mających na celu opracowywanie i wdrażanie
przedsięwzięć i programów na rzecz
doskonalenia swojej pracy i podwyższania
jakości pracy szkoły, w tym
wykorzystywanie i doskonalenie umiejętności
stosowania technologii komputerowej i
informacyjnej, oraz opis i analiza umiejętności
dzielenia się wiedzą i doświadczeniem
z innymi pracownikami szkoły. Złożona
dokumentacja przez kandydata jest
istotna, gdyż każde postępowanie
kwalifikacyjne lub egzaminacyjne
rozpoczyna się od dokładnej analizy
formalnej dokumentacji (5). W przypadku
gdy dokumentacja nie spełnia wymagań
formalnych, komisja zwraca wniosek i
dokumentację, wskazując braki formalne
oraz określa termin ich uzupełnienia.
Komisja kontynuuje postępowanie
kwalifikacyjne lub egzaminacyjne po
przedstawieniu uzupełnionego wniosku i
dokumentacji (6).Warto zatem od momentu
rozpoczęcia ubiegania się o kolejny
stopień awansu zawodowego zatroszczyć
się o właściwe dokumentowanie
podejmowanych działań.
przypisy
(1) Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. -
Karta Nauczyciela /tekst ujednolicony/,
w: Biblioteczka Reformy. Ministerstwo
Edukacji Narodowej o nowelizacji Karty
Nauczyciela, Warszawa 2000, art. 9a.
(2) Rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 3 sierpnia 2000 r. w
sprawie uzyskiwania stopni awansu
zawodowego przez nauczycieli, w:
Dziennik Ustaw nr 70, poz. 825.
(3) Tamże, § 7.
(4) Tamże, §7, ust. 4.
(5) Tamże, § 8, ust. 5.
(6) Tamże, § 8, ust. 6. |
